Theo Bộ Tài chính, việc quy định áp thuế 50% với thuốc lá điện tử và sản phẩm liên quan nhằm hạn chế những tác động tiêu cực khi được cấp quyền lưu hành.
Bộ Tài chính đã có báo cáo, giải trình tiếp thu ý kiến góp ý với dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 26/2023/NĐ-CP quy định về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan.
Tại dự thảo, Bộ Tài chính có đề xuất về thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đối với mặt hàng thiết bị điện tử dùng cho thuốc lá điện tử và các thiết bị điện hóa hơi cá nhân tương tự, thuộc mã hàng 8543.40.00.
Trong quá trình rà soát, Bộ Tài chính thấy rằng cần áp dụng mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đối với mã hàng 8543.40.00 là thiết bị điện tử dùng cho thuốc lá điện tử và các thiết bị điện hóa hơi cá nhân tương tự, như mức thuế suất thuế nhập khẩu của mặt hàng thuốc lá điện tử quy định tại nhóm 24.04 để hạn chế sử dụng các sản phẩm có hại cho sức khỏe.
Theo Bộ Tài chính, mặt hàng thuốc lá là mặt hàng nhạy cảm cao và thuộc diện phải quản lý chuyên biệt, gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người nên cần thiết phải hạn chế sử dụng. Về chính sách mặt hàng, hiện nay, ít nhất 28 quốc gia/vùng lãnh thổ cấm mọi hình thức mua bán, sản xuất và nhập khẩu thuốc lá điện tử. Trong khu vực ASEAN hiện đã có Lào, Campuchia, Brunei, Singapore, Thái Lan cấm thuốc lá điện tử.
Mặt hàng thuốc lá điện tử gồm 2 bộ phận chính là dung dịch chứa nicotin (đối với thuốc lá điện tử dạng dung dịch) hoặc điếu thuốc lá (đối với thuốc là làm nóng dạng điếu) và phần thiết bị dùng để đốt cháy, tạo khói.
Về xây dựng chính sách thuế, Bộ Tài chính đề xuất quy định thuế suất mặt hàng thiết bị điện tử dùng cho thuốc lá điện tử và các thiết bị điện hóa hơi cá nhân tương tự có mã HS 8543.40.00 tương tự như thuế suất của mặt hàng thuốc lá điện tử thuộc nhóm 24.04 đã được quy định tại Nghị định 26/2023/NĐ-CP là 50%.
Góp ý về đề xuất này, Bộ Y tế đề nghị Bộ Tài chính không quy định các mặt hàng thuốc lá điện tử và các sản phẩm liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong Biểu thuế xuất khẩu, biểu thuế nhập khẩu ưu đãi.
Bộ Y tế cho biết đã nhiều lần kiến nghị với Chính phủ không cho phép mua bán, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở Việt Nam vì những hệ luỵ với sức khoẻ, xã hội, môi trường, tác động tiêu cực tới người sử dụng, đặc biệt trẻ em, thanh thiếu niên.
Hiện các sản phẩm thuốc lá mới và thiết bị, bộ phận, dung dịch của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được phép nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam. Do đó, theo Bộ Y tế, việc đưa vào quy định chưa có cơ sở pháp lý cũng như chưa xác định rõ khái niệm sản phẩm.
Cùng quan điểm, Bộ Công an cho rằng hiện chưa có chính sách nhập khẩu với các mặt hàng này nên quy định thuế suất là chưa phù hợp.
Trong khi đó, tại Tờ trình số 5200/TTr-BCT ngày 26/8/2021 của Bộ Công Thương về việc xây dựng chính sách quản lý đối với các loại hình thuốc lá thế hệ mới, Bộ Công Thương đã kiến nghị: “Đối với thiết bị sử dụng của thuốc lá làm nóng: Do thiết bị sử dụng thuốc lá làm nóng là thiết bị điện tử nên sẽ được quản lý theo quy định hiện hành về thiết bị điện tử”.
Do vậy, Bộ Công Thương đề xuất đối với thiết bị điện tử dạng tách rời: Do thiết bị sử dụng thuốc lá làm nóng là thiết bị điện tử nên sẽ được quản lý theo quy định hiện hành về thiết bị điện tử.
Đối với thiết bị điện tử gắn liền dung dịch: được phân loại vào nhóm 24.04, đề xuất áp dụng thuế tương tự như mặt hàng thuốc lá truyền thống theo quy định của pháp luật hiện hành.
Mặt hàng thiết bị điện tử dùng cho thuốc lá điện tử và các thiết bị điện hóa hơi cá nhân tương tự thuộc mã hàng 8543.40.00, Việt Nam cam kết trong WTO tại thời điểm gia nhập là 5%. Do đó, đề nghị Bộ Tài chính rà soát để đảm bảo phù hợp với cam kết của Việt Nam trong WTO. Trường hợp giữ nguyên phương án đề xuất trong dự thảo Nghị định, đề nghị Bộ Tài chính chuẩn bị luận điểm nếu có nước nào yêu cầu tham vấn.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đề nghị Bộ Tài chính bổ sung căn cứ, cơ sở pháp lý khi đề xuất quy định thuế suất thuế nhập khẩu đối với mặt hàng thiết bị điện tử dùng cho thuốc lá điện tử và các thiết bị điện hóa hơi cá nhân tương tự thuộc mã hàng 8543.40.00.
Về phía doanh nghiệp, Công ty JTI, thuộc Tập đoàn Japan Tobacco trong lĩnh vực kinh doanh thuốc lá quốc tế, kiến nghị không áp dụng mức thuế 50% mà giữ nguyên thuế suất 0% như hiện tại. Lý do được doanh nghiệp này nêu là việc áp mức thuế suất quá cao có thể dẫn đến tác dụng ngược làm thuế nhập khẩu mất đi chức năng điều tiết, hạn chế tiêu dùng cũng như tạo nguồn thu ngân sách. Giá cao sẽ tạo điều kiện cho sản phẩm lậu tràn lan trên thị trường.
Một doanh nghiệp khác trong ngành, Công ty British American Tobacco (Singapore), cũng cho rằng mức thuế 50% là chưa phù hợp thông lệ quốc tế, việc đánh thuế cao trên thiết bị điện tử sẽ thúc đẩy buôn lậu. Công ty này kiến nghị Bộ Tài chính chưa nên áp đặt mức thuế cao cho đến khi có định hướng rõ ràng về mặt chính sách.
Phản hồi các ý kiến trên, Bộ Tài chính cho biết quy định thuế suất như trên là cần thiết và phù hợp. Nội dung này Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ cụ thể khi trình Chính phủ ban hành Nghị định số 26/2023/NĐ-CP và đã được thành viên Chính phủ cũng như các ý kiến tham gia đồng thuận. Ngoài ra, các biểu thuế FTA cũng đã điều chỉnh thuế suất tương tự nguyên tắc trên của thuế MFN.
Về việc hàng hóa có được phép xuất khẩu, nhập khẩu, lưu hành trên thị trường hay không sẽ thực hiện theo pháp luật quản lý chuyên ngành. Hàng hóa đã có mã HS và tên trong Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của Việt Nam thì phải quy định về mức thuế suất để áp dụng trong trường hợp được phép lưu hành.
Về kiến nghị rà soát để đảm bảo phù hợp với cam kết của Việt Nam trong WTO, Bộ Tài chính cho biết, mặt hàng thuốc lá điện tử (dung dịch và thiết bị) là mặt hàng mới được quy định trong Danh mục Biểu thuế hài hòa ASEAN phiên bản 2022 (Danh mục AHTN 2022), thời điểm xây dựng cam kết WTO chưa có mặt hàng này.
Tại Nghị định số 26/2023/NĐ-CP, khi xây dựng thuế suất MFN đối với mặt hàng thuốc lá điện tử, Chính phủ đã thống nhất mức thuế suất MFN là 50% để đảm bảo quản lý tương tự như các mặt hàng thuốc lá truyền thống khác. Đồng thời hạn chế được những tác động tiêu cực khi mặt hàng này được phép lưu hành tại Việt Nam.
Hiện nay, mặt hàng này chưa được phép lưu hành tại Việt Nam nên việc quy định mức thuế như trên trước mắt không tác động đến ngân sách nhà nước, hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống của người dân cũng như các đối tượng chịu tác động khác, không ảnh hưởng đến cam kết WTO.
“Do đó, việc quy định thuế suất 50% đối với mặt hàng thiết bị điện tử dùng cho thuốc lá điện tử và các thiết bị điện hóa hơi cá nhân tương tự có mã HS 8543.40.00 đảm bảo thống nhất mức thuế suất MFN và thuế suất ưu đãi đặc biệt của mặt hàng thuốc lá điện tử với thuốc lá truyền thống, thống nhất trong quản lý nhà nước và nguyên tắc điều chỉnh thuế suất đã được ban hành tại Nghị định số 26/2023/NĐ-CP”, Bộ Tài chính giải trình.
Tuệ Minh
