Sau thời gian rầm rộ, hoạt động kinh doanh nhượng quyền trong lĩnh vực ăn uống tại Tp.HCM bắt đầu nhạt nhòa vì nhiều nguyên nhân.
Sớm nở tối tàn, tiền vốn “bốc hơi”
Tháng 7/2023, tại giao lộ Trường Chinh – Âu Cơ, quận Tân Bình, Tp.HCM, một chi nhánh nhượng quyền của một thương hiệu sữa chua đã gỡ bảng hiệu kinh doanh và trên Googole Maps cũng chỉ báo “bị đóng vĩnh viễn”.
Đây không phải cửa hàng nhượng quyền duy nhất của thương hiệu này phải đóng cửa trong thời gian qua.
Ghi nhận của Người Đưa Tin cho thấy, rất nhiều chuỗi nhà hàng, quán giải khát ở Tp.HCM từng một thời rầm rộ phát triển mạng lưới theo hình thức xây dựng thương hiệu rồi nhượng quyền, nay chỉ còn lèo tèo vài điểm bán hoặc biến mất không kèn không trống.
Ông Lý Tấn Tài, quản lý và điều hành thương hiệu Phúc Tea nhận định, nhiều thương hiệu phát triển ồ ạt nhưng dần thu hẹp chuỗi là do nhượng quyền theo kiểu “mì ăn liền”.
Muốn nhượng quyền, chủ thương hiệu phải xây dựng hoàn chỉnh hệ thống hỗ trợ, sau đó mới mở rộng chuỗi. Chẳng hạn, muốn mở thêm 100 điểm bán thì phải xây dựng được đội ngũ ít nhất là 50 chuyên gia để chăm sóc, hỗ trợ các điểm bán.
Thế nhưng, một số chủ thương hiệu cứ vội nhượng quyền để thu lợi nhuận, sau đó mới xây dựng hệ thống hỗ trợ.
Cũng theo ông Tài, hiện nay, ở Việt Nam, chỉ có phần mềm quản lý bán hàng chứ chưa có công nghệ quản lý đối tác nhượng quyền.
Các thương hiệu bán lẻ trong nước có nhược điểm là ít vận dụng phần mềm quản lý bán hàng. Nhiều nhà đầu tư vẫn chưa hiểu rõ nhượng quyền là gì, vẫn mặc định rằng “tôi đầu tư vốn và thương hiệu thì phải đảm bảo thành công” nên không cùng nhau cố gắng…
“Chủ thương hiệu phải xem nhà đầu tư là đối tác, cùng xây dựng cửa hàng, cùng ăn chia, hỗ trợ nhau khi gặp khó khăn. Như thời điểm dịch bệnh, chủ thương hiệu phải tự cắt giảm lợi nhuận để nhà đầu tư duy trì được điểm bán, để họ có kinh phí đẩy mạnh quảng bá. Thời gian qua, nhiều thương hiệu bị “chết yểu” đều do thiếu đồng hành với nhà đầu tư”, ông Tài nhìn nhận.
Bà Đỗ Thanh Yến Nhi – Giám đốc Công ty cổ phần Trà, Cà phê An Nhiên (Anni Coffee) cho rằng, nguyên nhân nhiều chuỗi bị sập còn do các chủ thương hiệu không có sự sáng tạo sản phẩm khiến chúng trở nên nhàm chán.
Không giống như trước, ngày nay, món ăn, thức uống không chỉ cần ngon, mà cần ra món mới liên tục. Chẳng hạn, khi có các trào lưu mới về cà phê muối, trà mãng cầu, gỏi gà măng cụt thì chuỗi phải nhanh chóng bổ sung chúng vào thực đơn để làm hài lòng khách hàng.
Ngoài ra, bà Nhi đánh giá: “Một số chủ thương hiệu chưa chịu tìm hiểu về thị trường, thương hiệu mà mình nhượng quyền, cũng như đánh giá về bài toán kinh doanh. Phải tiên lượng được mô hình của mình phát triển như thế nào trong 2-3 năm tới, mới nghĩ đến chuyện nhượng quyền. Khi mô hình phát triển, sẽ có tình trạng nhái thương hiệu, nên chủ thương hiệu phải ưu tiên cho vấn đề sở hữu trí tuệ, bảo vệ thương hiệu”.
Rõ ràng pháp lý, đề phòng tranh chấp
Nói về mô hình kinh doanh nhượng quyền, ông Hoàng Tùng, người sáng lập chuỗi Pizza Home đánh giá, với tư duy ngây thơ “làm quán ăn lãi lắm” nên không ít các mô hình ẩm thực hiện tại đang lợi dụng mô hình “nhượng quyền” để tung ra rất nhiều cam kết “trên trời” với các nhà đầu tư “non kinh nghiệm”.
Ông Tùng kể, có bên nhượng quyền cam kết hoàn vốn trong 3 tháng, thậm chí hoàn vốn trong 10 ngày. Thậm chí, có bên nhượng quyền 0 đồng, miễn phí quản lý, không phải nhập nguyên liệu. Hay có bên kêu gọi gói đầu tư góp vốn 500 triệu đồng, thu về lãi hàng tháng 35 triệu đồng, giá trị sau 24 tháng 840 triệu đồng.
“Những con số cam kết “đẹp như mơ” là kết quả của quán tốt. Nhưng kinh doanh luôn có rủi ro. Chúng ta không thể lấy mức tốt nhất làm định mức trung bình cho cả chuỗi. Và lấy định mức đó để làm “mồi câu” bán nhượng quyền thì càng không được vì đó là gian dối”, ông Tùng khẳng định.
Để nhượng quyền thành công, giá trị thương hiệu là yếu tố quyết định. Theo ông Nguyễn Tiến Hải, đồng sáng lập Phở ‘S, nhà đầu tư có nguồn thu hay không còn phụ thuộc vào giá trị thương hiệu và để bảo vệ được giá trị này, phải đăng ký quyền sở hữu trí tuệ.
