Theo chuyên gia ADB, trong bối cảnh bất ổn thương mại toàn cầu, việc kích thích nhu cầu trong nước thông qua đầu tư hạ tầng, công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là đòn bẩy giúp Việt Nam nâng sức cạnh tranh.
Sáng 9/4, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tổ chức họp báo công bố Báo cáo Triển vọng Phát triển châu Á 2025, trong đó cập nhật những đánh giá mới nhất về kinh tế Việt Nam.
Phục hồi mạnh mẽ trong năm 2024
Phát biểu tại sự kiện, ông Shantanu Chakraborty – Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam cho biết: “Năm nay, chúng ta đang phải đối mặt với sự bất ổn đáng kể – với các điều kiện kinh tế toàn cầu đang diễn biến nhanh chóng. Nhìn lại, Việt Nam đã có một năm rất thành công vào năm 2024, với sự phục hồi kinh tế ấn tượng. Tăng trưởng đã phục hồi lên 7,1% từ mức 5,1% vào năm 2023”.
Mặc dù chịu thiệt hại nghiêm trọng do bão Yagi gây ra ở nhiều nơi trên cả nước, nhưng phản ứng nhanh chóng của chính phủ đã giúp giảm thiểu tác động của cơn bão đối với tăng trưởng kinh tế.
Các chuyên gia nhận định, thương mại mạnh mẽ, sản xuất xuất khẩu phục hồi và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mạnh mẽ đã thúc đẩy Việt Nam đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ ở Đông Nam Á. Điều này đưa Việt Nam vào vị thế mạnh mẽ hơn nhiều để ứng phó với những rủi ro và bất ổn sắp tới.
Trong năm nay và năm sau, dự báo tăng trưởng của ADB cho thấy hiệu suất vững chắc liên tục theo xu hướng trước đây, với lạm phát tăng nhẹ. Nền kinh tế được dự báo sẽ tăng trưởng 6,6% vào năm 2025 và 6,5% vào năm 2026.
“Tuy nhiên, tôi muốn lưu ý ở đây rằng dự báo này đã được hoàn thiện trước khi Mỹ công bố các biện pháp thuế quan vào đầu tháng 4. Vì diễn biến này vẫn đang diễn ra nên còn quá sớm để chúng tôi ước tính tác động định lượng của nó đối với tăng trưởng”, ông Shantanu Chakraborty nói.
Chính phủ Việt Nam đã tiến hành các cải cách thể chế toàn diện để cải thiện hiệu quả của chính phủ và thúc đẩy tăng trưởng. Điều này, ADB tin rằng, chắc chắn sẽ dẫn đến tăng trưởng kinh tế cao hơn và bền vững nếu những cải cách sâu rộng đang diễn ra này được thực hiện nhanh chóng và hiệu quả.
Điều này sẽ mang đến cơ hội kích thích nền kinh tế trong nước và tăng hiệu quả quản trị trong ngắn hạn và do đó thúc đẩy phát triển khu vực tư nhân trong trung và dài hạn, do đó giúp giảm thiểu một số rủi ro và bất ổn bên ngoài.
Thuế quan do Mỹ công bố vào ngày 2/4/2025 có khả năng tác động đáng kể đến tăng trưởng của Việt Nam vào năm 2025 và 2026. Duy trì ổn định kinh tế, đảm bảo phúc lợi cho những người dễ bị tổn thương và duy trì việc làm vẫn là ưu tiên hàng đầu, khiến các biện pháp kích thích tài khóa bổ sung trở nên cần thiết để thúc đẩy nhu cầu trong nước.
Việc gia hạn giảm thuế VAT đến cuối năm 2026 là một bước đi tích cực, nhưng các biện pháp rộng hơn – chẳng hạn như cắt giảm thuế thu nhập và phí tiềm năng, cũng như mở rộng chi tiêu xã hội – cũng có thể được xem xét. Ngoài ra, các cải cách cơ cấu hơn nữa để giảm bớt gánh nặng pháp lý cho các doanh nghiệp và hộ gia đình sẽ thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.
Đầu tư công – động lực mới cho nền kinh tế
Theo ông Nguyễn Bá Hùng – Chuyên gia kinh tế trưởng của ADB tại Việt Nam, nhấn mạnh tầm quan trọng của đầu tư công và chính sách tài khóa trong việc thúc đẩy tăng trưởng. Theo ông, Chính phủ Việt Nam đã có những bước đi phù hợp nhằm đa dạng hóa các động lực kinh tế.
Cụ thể, mục tiêu nâng cao tỉ lệ giải ngân đầu tư công đã được thể hiện rõ qua việc Quốc hội thông qua kế hoạch đầu tư công năm 2025 với quy mô lên tới khoảng 36 tỷ USD – cao hơn 1,5 lần so với trước.
Tuy nhiên, ông Hùng cũng lưu ý rằng tiến độ thực hiện vẫn còn chậm khi kết quả giải ngân trong quý I/2025 mới chỉ đạt khoảng 13% kế hoạch, phản ánh khoảng cách giữa mục tiêu đề ra và thực tế triển khai. “Dù vậy, nếu các biện pháp được triển khai nhanh chóng và hiệu quả hơn, đây vẫn là cơ hội để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”, ông nhận định.
Đề cập đến rủi ro thương mại, ông Hùng cho biết Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia ASEAN có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, điều khiến khả năng bị áp thuế cao hơn so với các nước như Singapore hay Philippines, vốn đang nhập siêu. Các nền kinh tế như Thái Lan và Malaysia cũng ở tình trạng tương tự Việt Nam.
“Vì vậy, việc Mỹ áp dụng thuế quan nghiêm ngặt hơn với khu vực là điều dễ hiểu. Dù các quốc gia trong khu vực đang tìm cách ứng phó, nhưng hiện vẫn còn quá sớm để đánh giá mức độ ảnh hưởng một cách rõ ràng” .
Ông Hùng cũng đề cao vai trò của hợp tác khu vực, đặc biệt là trong khuôn khổ ASEAN. Ông nhận định ASEAN đang chủ động hơn trong việc phối hợp đối phó với các biện pháp thuế quan của Mỹ. Mặc dù có sự cạnh tranh nội khối, song việc tăng cường hợp tác sẽ giúp khối ứng phó hiệu quả hơn, nhất là trong bối cảnh dòng chảy thương mại toàn cầu đang có xu hướng thay đổi.
Về định hướng chính sách lâu dài, ông Nguyễn Bá Hùng cho rằng việc kích thích cầu trong nước là hướng đi hợp lý. Tăng đầu tư ngân sách cho hạ tầng, công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp mà còn góp phần thu hút vốn đầu tư nước ngoài.
Chính phủ cũng đã và đang triển khai các chương trình hỗ trợ tăng trưởng. Đơn cử như gói tín dụng ưu đãi trị giá 500.000 tỷ đồng vừa công bố, tập trung vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và hạ tầng chiến lược, là minh chứng cho sự chủ động của Việt Nam trong việc ứng phó với những diễn biến bất lợi như leo thang thuế quan.
Dù vẫn nỗ lực hạn chế nợ công và giảm phụ thuộc vào vốn vay nước ngoài, nhưng Việt Nam vẫn còn dư địa tài khóa để hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và xuất khẩu. “ADB sẵn sàng hợp tác và hỗ trợ Chính phủ thông qua các khoản vay phối hợp hoặc hỗ trợ khẩn cấp nếu cần thiết”, ông Hùng khẳng định
